به گفته دیپلماتهای فعال در ناتو، دادستان اصلی این دیوان اخیراً گفتهاست: اتهامهای مربوط به جنایاتی که ناتو در لیبی انجام داده است، بهطور بیطرفانه و مستقل بررسی خواهد شد. به گزارش آسوشیتدپرس، این دیپلماتها افزودند اقدام برای پیشدستی بر تحقیقات درباره جنایت جنگی احتمالاً شامل بررسی حقوقی فوری تمام رخدادهایی است که در آن بمباران ناتو یا دیگر اقدامها باعث تلفات غیرنظامیان شده است. به دلیل حساسیت موضوع، این دیپلماتها به شرط ناشناس ماندن در این باره صحبت کردند. این ائتلاف همواره گفته است که عملیات آن در لیبی دقیقاً بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل صورت گرفت که به دولتهای عضو اجازه داد که تمام اقدامات ضروری را برای محافظت از غیرنظامیان و نواحی غیرنظامینشین در این کشور شمال آفریقا اتخاذ کنند. رهبران ناتو همواره دقت انجام عملیات را ستودهاند و شمار اندک تلفات غیرنظامیان را بهعنوان شاهد موفقیت آن ذکر میکنند.
اما لوییز مورنو اوکامپو دادستان دیوان کیفری بینالمللی در سخنرانی 11 آبان خود در شورای امنیت گفت: اتهامهایی درباره ارتکاب جنایت توسط نیروهای ناتو وجود دارد و این اتهامها بهطور بیطرفانه و مستقل بررسی خواهد شد. مورنو اوکامپو توضیح بیشتری درباره اتهامها علیه نیروهای ناتو یا کسانی که آن را وارد آوردهاند، نداد. دفتر وی اکنون توجه خود را به جنایاتی معطوف کرده است که نیروهای دولت معزول قذافی انجام دادهاند و منتظر گزارش گروه تحقیق سازمان ملل در لیبی است که قرار است اسفند ماه منتشر شود تا بعد از آن درباره امکان آغاز تحقیق رسمی درباره ادعاهای جنایت توسط ناتو تصمیم بگیرد.
ناتو گفته است مطمئن است که اقدامات آن مطابق حقوق بینالملل بوده است و این ائتلاف از امکان تحقیق درباره جنایات جنگی نگرانی ندارد.
یک مقام ناتو که نخواست هویتش معلوم شود، گفت در صورتی که درخواست دریافت اطلاعات به دستمان برسد، ناتو آماده است به هر شکل که میتواند کمک کند. مقامات ناتو میگویند بین اسفند پارسال تا آبان امسال هواپیماهای ناتو حدود 26 هزار پرواز انجام دادهاند، از جمله 9600 مأموریت تهاجمی صورت گرفت و بیش از یک هزار تانک، خودرو و توپ و نیز ساختمانهایی را که ادعا میشد مراکز فرماندهی و کنترل در آن است، منهدم شد. این ساختمانها شامل تأسیساتی همچون مجتمع مستحکم معمر قذافی در طرابلس و نیز واحدهای مسکونی طرفداران خود بود؛ یعنی اهدافی که میتوان آن را خارج از مجوز سازمان ملل دانست.
ناتو اکنون درگیر یک شکایت در بلژیک است که این ائتلاف را به کشتن 13 غیرنظامی در بمباران مجتمع مسکونی نزدیک طرابلس متهم میکند. وکلای شکات میگویند: با وجود اینکه ناتو و دیگر سازمانهای بینالمللی در پروندههای کیفری از مصونیت دیپلماتیک برخوردارند، در برخی شکایتها در حوزه صلاحیت قضایی بلژیک قرار میگیرند. تعریف جنایات جنگی بر اساس معاهدات بینالمللی درباره قوانین جنگ شامل ویران کردن هر گونه اهداف غیرنظامی میشود که ضرورت نظامی آن را توجیه نمیکند. این اصل در شماری از محاکمهها در بوسنی، کرواسی، کوزوو و جاهای دیگر به کار رفته است. امکان تحقیق توسط دیوان کیفری بینالمللی باعث اصطکاک درون این ائتلاف شده است.
در نشست اخیر سفرای ناتو و همتایان آنان از کشورهای شریک، دیمیتری روگوزین سفیر روسیه گفت: شماری از حملات هوایی را میتوان جنایت جنگی بالقوه در نظر گرفت اما سفرای چند کشور که در بمباران مشارکت کردهاند، واکنش خشمگینانهای نشان دادند و اظهار نظر وی را افترا خواندند. از آنجایی که ناتو پیمان دیوان کیفری بینالمللی را امضا نکرده است، احتمالاً هر گونه تخلف از معاهدات مربوط به قوانین جنگ مستلزم تماس مستقیم دیوان با کشورهای عضو آن است.